Świadczenie wspierające stanowi nową formę pomocy finansowej wprowadzoną do polskiego systemu prawnego ustawą z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym. Jest ono dedykowane dorosłym osobom z niepełnosprawnościami, które doświadczają największych trudności w samodzielnym funkcjonowaniu. Głównym celem tego świadczenia jest zapewnienie częściowego pokrycia wydatków związanych z zaspokojeniem specyficznych potrzeb życiowych tych osób. W odróżnieniu od innych form wsparcia, takich jak świadczenia opiekuńcze, które są przeznaczone dla opiekunów osób wymagających pomocy, świadczenie wspierające jest kierowane bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnością.
Prawo do otrzymywania świadczenia wspierającego przysługuje osobom, które ukończyły 18. rok życia. Jednym z kluczowych warunków kwalifikacyjnych jest posiadanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, wydanej przez Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności (WZON). W decyzji tej poziom potrzeby wsparcia musi być określony na co najmniej 70 punktów w skali potrzeby wsparcia.
Wprowadzenie świadczenia wspierającego stanowi istotny krok w kierunku wzmocnienia pozycji osób z niepełnosprawnościami poprzez zapewnienie im bezpośredniej pomocy finansowej, zamiast polegania wyłącznie na wsparciu udzielanym ich opiekunom. Taka zmiana odzwierciedla dążenie do realizacji postanowień Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, która kładzie nacisk na autonomię i niezależność osób z niepełnosprawnościami. Kryteria przyznawania tego świadczenia opierają się przede wszystkim na ocenie stopnia ograniczeń funkcjonalnych, dokonywanej przez WZON, a nie na kryterium dochodowym. To podejście podkreśla znaczenie rzeczywistych potrzeb osoby z niepełnosprawnością.
Głównym zamierzeniem wprowadzenia świadczenia wspierającego jest zapewnienie pomocy finansowej osobom z niepełnosprawnościami, aby mogły one pokrywać wydatki związane z ich specyficznymi potrzebami życiowymi. Ma ono na celu wspieranie ich samodzielności i niezależności, umożliwiając im podejmowanie decyzji dotyczących formy i zakresu otrzymywanego wsparcia. Wprowadzenie tego świadczenia jest częściową realizacją priorytetów Strategii na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021-2030. Ponadto, stanowi ono krok w kierunku dostosowania polskiego systemu wsparcia do standardów określonych w Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych.
Aby kwalifikować się do otrzymania świadczenia wspierającego, osoba musi mieć ukończone 18 lat. Wnioskodawca musi posiadać obywatelstwo polskie lub być obywatelem Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Konfederacji Szwajcarskiej. Cudzoziemcy spoza tych obszarów mogą również być uprawnieni do świadczenia, pod warunkiem że przebywają w Polsce legalnie i mają dostęp do rynku pracy. Kryteria te świadczą o zaangażowaniu w wspieranie osób z niepełnosprawnościami przebywających na terenie Polski, niezależnie od ich narodowości.
Koniecznym warunkiem jest zamieszkiwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez cały okres, w którym osoba pobiera świadczenie wspierające. Wymóg ten zapewnia, że świadczenie jest przeznaczone dla osób, które są częścią polskiego systemu społecznego i których potrzeby mogą być odpowiednio ocenione i zaspokojone w kraju.
Kluczowym elementem kwalifikacyjnym jest posiadanie ostatecznej decyzji Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności (WZON), która ustala poziom potrzeby wsparcia na poziomie od 70 do 100 punktów. Decyzja ta jest fundamentem procesu ubiegania się o świadczenie. Ocena dokonywana przez WZON stanowi centralny mechanizm określania zarówno uprawnień doświadczenia, jak i jego wysokości, co podkreśla indywidualne podejście do potrzeb każdej osoby.
Istnieją pewne wyjątki od ogólnych terminów składania wniosków. Osoby, które uzyskały co najmniej 70 punktów w ocenie potrzeby wsparcia, mogły ubiegać się o świadczenie już od 2024 r., pod warunkiem że ich opiekunowie otrzymywali świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna po 31 grudnia 2023 r. Wprowadzenie świadczenia wspierającego odbywa się etapami, w zależności od liczby punktów uzyskanych w ocenie potrzeby wsparcia:
Wniosek o świadczenie wspierające do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) można złożyć nie wcześniej niż w miesiącu, w którym decyzja WZON stała się ostateczna. Istnieje trzymiesięczny termin na złożenie wniosku do ZUS od dnia, w którym decyzja WZON stała się ostateczna, aby otrzymać świadczenie z wyrównaniem od dnia przyznania punktów przez WZON. Stopniowe wprowadzanie świadczenia gwarantuje, że osoby o największych potrzebach otrzymają wsparcie jako pierwsze, a system będzie miał czas na adaptację do nowych przepisów i liczby wniosków. Wyjątek dotyczący osób, których opiekunowie otrzymywali wcześniejsze świadczenia, stanowi mechanizm przejściowy mający na celu uniknięcie przerw w udzielanym wsparciu.
Proces ubiegania się o świadczenie wspierające składa się z dwóch głównych etapów: uzyskania decyzji z WZON oraz złożenia wniosku do ZUS.
Aby rozpocząć proces, należy złożyć wniosek do Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności (WZON) o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia.
Do wniosku składanego do WZON należy dołączyć następujące dokumenty:
Proces aplikacyjny do WZON wymaga dokładnej samooceny i udokumentowania ograniczeń funkcjonalnych osoby niepełnosprawnej. Dostarczenie wyczerpujących informacji jest kluczowe dla zapewnienia rzetelnej oceny potrzeb wsparcia.
Wniosek wraz z niezbędnymi załącznikami można złożyć na kilka sposobów:
Dostępność różnych kanałów składania wniosków do WZON (osobiście, pocztą, elektronicznie, za pośrednictwem powiatowego zespołu) zwiększa dostępność i wygodę dla wnioskodawców, umożliwiając im wybór preferowanej metody.
Po uzyskaniu ostatecznej decyzji z WZON, kolejnym krokiem jest złożenie wniosku o świadczenie wspierające do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
Do wniosku składanego do ZUS należy przygotować następujące informacje:
Proces składania wniosku do ZUS jest uproszczony dzięki elektronicznemu przekazywaniu danych z WZON, co zmniejsza obciążenie dokumentacyjne dla wnioskodawców. Jednakże, dokładne podanie danych osobowych i bankowych jest niezbędne do prawidłowego otrzymywania świadczenia.
Wniosek o świadczenie wspierające do ZUS można złożyć wyłącznie drogą elektroniczną. Można to zrobić za pośrednictwem:
Wniosek może zostać złożony przez samą osobę niepełnosprawną, jej pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego. Wymóg składania wniosków do ZUS wyłącznie online może stanowić barierę dla niektórych osób, które nie mają dostępu do technologii cyfrowych lub nie czują się komfortowo w ich obsłudze. Niemniej jednak, istnieją możliwości uzyskania pomocy w złożeniu wniosku w placówkach ZUS oraz PFRON.
Wysokość świadczenia wspierającego jest ściśle powiązana z poziomem potrzeby wsparcia, który jest wyrażany w punktach przyznanych przez WZON. Stanowi ono określony procent aktualnej renty socjalnej. Od 1 marca 2025 r. renta socjalna wynosi 1878,91 zł brutto. Bezpośrednie powiązanie wysokości świadczenia wspierającego z rentą socjalną oznacza, że wszelkie zmiany w wysokości renty socjalnej, wynikające na przykład z corocznej waloryzacji, automatycznie przekładają się na kwotę świadczenia wspierającego. Zapewnia to pewien poziom ochrony przed inflacją dla beneficjentów.
Poniższa tabela przedstawia aktualne kwoty świadczenia wspierającego, obowiązujące od 1 marca 2025 r. do 28 lutego 2026 r., przy renty socjalnej wynoszącej 1878,91 zł brutto:
| Poziom Potrzeby Wsparcia (punkty) | Procent Renty Socjalnej | Wysokość Świadczenia Wspierającego (brutto) |
| 95-100 | 220% | 4133,60 zł |
| 90-94 | 180% | 3382,04 zł |
| 85-89 | 120% | 2254,69 zł |
| 80-84 | 80% | 1503,13 zł |
| 75-79 | 60% | 1127,35 zł |
| 70-74 | 40% | 751,56 zł |
Wysokość świadczenia wspierającego podlega corocznej waloryzacji, która przeprowadzana jest z dniem 1 marca, podobnie jak renta socjalna. Coroczna waloryzacja zapewnia, że realna wartość świadczenia jest utrzymywana na przestrzeni czasu, chroniąc beneficjentów przed skutkami inflacji.
Jak wspomniano wcześniej, świadczenie wspierające jest wprowadzane etapami w latach 2024-2026, a dostępność zależy od poziomu potrzeby wsparcia ocenionego przez WZON.
Od 1 stycznia 2025 r. świadczenie wspierające stało się dostępne dla kolejnej grupy osób z niepełnosprawnościami. Są to osoby, u których ustalono poziom potrzeby wsparcia w przedziale od 78 do 86 punktów. Rozszerzenie dostępu do świadczenia w 2025 roku o osoby z poziomem potrzeby wsparcia 78-86 punktów oznacza, że większa liczba osób z znacznymi potrzebami w zakresie wsparcia będzie mogła skorzystać z tej formy pomocy finansowej.
Wojewódzkie Zespoły do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności (WZON) odgrywają kluczową rolę w procesie przyznawania świadczenia wspierającego. Są one odpowiedzialne za wydawanie decyzji ustalających poziom potrzeby wsparcia na podstawie złożonego wniosku oraz kwestionariusza samooceny. Ocena poziomu potrzeby wsparcia odbywa się na podstawie obserwacji, bezpośredniego wywiadu z osobą ubiegającą się o wsparcie, analizy wypełnionego formularza samooceny oraz informacji zawartych w kwestionariuszu. Przy ustalaniu poziomu potrzeby wsparcia bierze się pod uwagę zdolność osoby do samodzielnego wykonywania określonych czynności związanych z codziennym funkcjonowaniem, rodzaj wymaganego wsparcia, czas niezbędny do wykonania tych czynności oraz konieczność wsparcia przez inną osobę lub wykorzystania technologii wspomagających. Decyzja wydawana przez WZON jest ważna przez okres, na jaki dana osoba posiada orzeczenie o niepełnosprawności, jednak nie dłużej niż na 7 lat. W przypadku niezadowolenia z decyzji WZON, wnioskodawcy przysługuje prawo do odwołania się od niej w terminie 14 dni od daty jej doręczenia.1 WZON odgrywa zatem kluczową rolę w procesie, dokonując kompleksowej oceny potrzeb wsparcia, która bezpośrednio wpływa na uprawnienia do świadczenia i jego wysokość. Możliwość odwołania się od decyzji stanowi ważny mechanizm kontrolny dla wnioskodawców, którzy nie zgadzają się z dokonaną oceną.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) jest instytucją odpowiedzialną za przyjmowanie wniosków o świadczenie wspierające, ich rozpatrywanie oraz przyznawanie i wypłatę tego świadczenia. Wypłata przyznanego świadczenia odbywa się wyłącznie w formie bezgotówkowej, na wskazany przez wnioskodawcę rachunek bankowy w Polsce. Istotną cechą świadczenia wspierającego jest to, że jest ono wolne od egzekucji komorniczej, nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym oraz przysługuje niezależnie od dochodu osoby z niepełnosprawnością. Ponadto, ZUS ma obowiązek zgłoszenia osoby otrzymującej świadczenie do ubezpieczenia zdrowotnego. Na wniosek osoby uprawnionej lub jej przedstawiciela, ZUS może również zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego członków rodziny tej osoby. ZUS pełni zatem funkcję administracyjną, podejmując ostateczne decyzje dotyczące przyznania świadczenia i realizując jego wypłatę. Wymóg elektronicznego składania wniosków oraz bezgotówkowa forma wypłaty mają na celu zwiększenie efektywności procesu. Jednocześnie, ochrona świadczenia przed zajęciem komorniczym i zwolnienie z podatku podkreślają jego rolę jako istotnego wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami.
Świadczenie wspierające to znacząca forma pomocy finansowej dla dorosłych osób z niepełnosprawnościami w Polsce, mająca na celu zwiększenie ich samodzielności i pokrycie specyficznych potrzeb życiowych. Aby uzyskać to świadczenie, konieczne jest spełnienie określonych kryteriów, w tym posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności oraz decyzji WZON ustalającej poziom potrzeby wsparcia na co najmniej 70 punktów. Proces aplikacyjny wymaga złożenia wniosku o ocenę do WZON, a następnie wniosku o wypłatę świadczenia do ZUS, który odbywa się wyłącznie drogą elektroniczną. Wysokość świadczenia jest uzależniona od poziomu potrzeby wsparcia i powiązana z kwotą renty socjalnej, podlegając corocznej waloryzacji.
Osobom planującym ubiegać się o świadczenie wspierające zaleca się dokładne zapoznanie się z kryteriami kwalifikacyjnymi oraz etapami procesu aplikacyjnego. W razie jakichkolwiek wątpliwości lub potrzeby wsparcia w przygotowaniu niezbędnych dokumentów i złożeniu wniosków, zachęcamy do kontaktu z naszą kancelarią prawną. Nasi eksperci posiadają wiedzę i doświadczenie, aby skutecznie pomóc Państwu w uzyskaniu należnego wsparcia.
Adwokat Marcin Smyczek
Odwołanie od decyzji w sprawie ustalenia poziomu potrzeby wsparciaŚwiadczenie wspierające - Kompleksowy przewodnik dla osób niepełnosprawnych i ich rodzinŚwiadczenie Wspierające - Skarga na przewlekłość w wydawaniu decyzji przez WZONRoszczenia nabywcy zwierzęcia rasowego (i nie tylko) w przypadku wykrycia wad,Umowa przedwstępna przy zakupie nieruchomości,Przepisy karne epidemii,Tarcza antykryzysowa – zwolnienie z ZUS,Świadczenie Postojowe,Prawo w czasach zarazy,Czy da się uniknąć kary pozbawienia wolności,